Tesisat sistemlerinde boru çaplarının doğru seçimi, sistemin verimli ve ekonomik çalışmasını sağlamak için hayati öneme sahiptir. Boru çapları, suyun veya diğer akışkanların tesisat içerisindeki hareketini etkileyen temel faktörlerden biridir. Bu nedenle, boru çaplarının hesaplanması ve seçimi, tesisat mühendisliğinin en önemli konularından biri olarak kabul edilir.
İçindekiler
| Anma Çapı(mm) | Dış Çap(mm) | Cidar Kalınlığı(mm) | İç Çap(mm) | |
| 1/2” | DN 15 | 21,3 | 2,8 | 15,7 |
| 3/4” | DN 20 | 26,9 | 2,9 | 21,1 |
| 1” | DN 25 | 33,7 | 3,4 | 26,9 |
| 1.1/4” | DN 32 | 42,4 | 3,6 | 35,2 |
| 1.1/2” | DN 40 | 48,3 | 3,7 | 40,9 |
| 2” | DN 50 | 60,3 | 3,9 | 52,5 |
| 2.1/2” | DN 65 | 73,0 | 5,20 | 62,6 |
| 3” | DN 80 | 88,9 | 5,5 | 77,9 |
| 4” | DN 100 | 114,3 | 6 | 102,3 |
| 5” | DN 125 | 141,0 | 6,6 | 127,8 |
| 6” | DN 150 | 168,3 | 7,1 | 154,1 |
| 8” | DN 200 | 219,1 | 8,18 | 202,74 |
| 12” | DN 300 | 323 | 9,5 | 304 |
| 16” | DN 400 | 406 | 9,5 | 387 |
| 18” | DN 450 | 470 | 9,5 | 451 |
Boru çaplarının belirlenmesi, akışkanın debisi, basınç kaybı, hızı ve viskozitesi gibi birçok parametreye bağlıdır. Örneğin, su debisi ve boru çapı hesabı, ısıtma sistemlerinde ihtiyaç duyulan su debisinin belirlenmesinde ve boru sisteminin boyutlandırılmasında kullanılan temel bir hesaplama yöntemidir.
Ayrıca, boru çaplarının seçimi, boru malzemesinden, borudan akan suyun debisine, kayba sebebiyet verebilecek eleman sayısından su sayacına ya da özel donanım kullanımına kadar birçok hususu dikkate alır.
Boru çapları, genellikle nominal çaplar (DN) ile ifade edilir ve bu çaplar, dış çap, iç çap ve et kalınlığı gibi ölçülerle tanımlanır. Örneğin, 1/2 inç nominal çapındaki bir borunun dış çapı 21,3 mm, iç çapı 15,7 mm ve et kalınlığı 2,8 mm olarak ölçülebilir. Bu ölçüler, teknik resim kuralları gereği dünya genelinde standarttır ve Türkiye’de de, Afrika’da da, diğer ülkelerde de aynıdır.
Elektrik tesisatlarında kullanılan borular ise genellikle belirli standart uzunluklarda ve dış çaplarda üretilir. Bu borular, montaj kolaylığı sağlamak amacıyla dişsiz olarak tasarlanmış ve yüksek kaliteli çelikten imal edilmiş olabilir. Kalorifer tesisatlarında ise, boru şebekesinin ve işletme giderlerinin ekonomik olması için ortalama basınç düşümleri dikkate alınarak en uygun boru çapı seçimi yapılır.
Boru Çaplarının Hesaplanması
Boru çaplarının hesaplanması, tesisat sistemlerinin tasarımında kritik bir rol oynar ve bu süreç, akışkanın türüne, sistemin gereksinimlerine ve çalışma koşullarına göre değişiklik gösterir. Boru çapı hesaplama işlemi, genellikle belirli formüller ve hesaplama yöntemleri kullanılarak yapılır. Bu yöntemler,
- akışkanın debisi,
- basınç kaybı,
- hızı ve
- viskozitesi
gibi parametreleri dikkate alır.
Boru çapı hesaplama sürecinde, öncelikle sistemin ihtiyaç duyduğu akışkan debisi belirlenir. Bu debi, sistemdeki boruların taşıması gereken akışkan miktarını ifade eder ve genellikle litre/saniye (L/s) veya metreküp/saat (m³/h) gibi birimlerle ifade edilir. Daha sonra, akışkanın viskozitesi ve yoğunluğu gibi özellikleri, boru malzemesi ve boru hattının uzunluğu gibi faktörler hesaba katılarak, sistemin istenilen basınç düşüşüne göre en uygun boru çapı seçilir.
Boru çapı hesaplamalarında kullanılan bazı yaygın formüller şunlardır:
- Darcy-Weisbach denklemi: Bu denklem, boru hattındaki sürtünme kayıplarını hesaplamak için kullanılır ve boru çapı, akışkanın hızı, boru hattının uzunluğu ve akışkanın viskozitesi gibi faktörleri içerir.
- Hazen-Williams formülü: Özellikle su taşıyan boru hatları için kullanılan bu formül, boru çapının yanı sıra akışkanın hızı ve boru malzemesinin pürüzlülüğü gibi faktörleri dikkate alır.
- Manning formülü: Açık kanallar ve yer çekimi akış sistemleri için kullanılan bu formül, boru çapı, eğim ve akışkanın yüzey pürüzlülüğü gibi faktörleri hesaba katar.
Boru çapı hesaplamalarında kullanılan bu formüller, genellikle mühendislik yazılımları ve hesaplama araçları tarafından otomatik olarak uygulanır. Bu yazılımlar, karmaşık hesaplamaları basitleştirerek, mühendislerin hızlı ve doğru sonuçlar elde etmelerine yardımcı olur.
Boru çapı hesaplamalarında dikkate alınması gereken diğer önemli faktörler arasında, boru hattının konfigürasyonu, mevcut ve gelecekteki akış şartları, sistemin güvenlik gereksinimleri ve maliyet etkinliği bulunur. Ayrıca, uluslararası standartlara ve yerel yönetmeliklere uygunluk da hesaplama sürecinde önemli bir rol oynar.
Sonuç olarak, boru çaplarının doğru hesaplanması, tesisat sistemlerinin verimli ve güvenli bir şekilde çalışmasını sağlamak için hayati önem taşır. Bu nedenle, boru çapı hesaplamaları, tesisat mühendisliğinin en temel ve en önemli yönlerinden biridir.
Sonuç olarak, tesisat boru çaplarının seçimi, tesisatın işlevselliği ve ekonomikliği üzerinde doğrudan etkiye sahiptir. Doğru boru çaplarının seçilmesi, enerji verimliliği, maliyet tasarrufu ve sistem güvenliği açısından büyük önem taşır. Tesisat mühendisleri ve uygulayıcıları için bu konuda detaylı bilgi ve hesaplama yöntemleri sağlayan kaynaklar, başarılı bir tesisat sistemi tasarımı ve uygulaması için vazgeçilmezdir.
Dalgıç pompa borusu sipariş etmek için tıklayınız. Dalgıç pompalar hakkında bilgi almak için tıklayınız.