Elektrik tesisatında doğru kablo kesitinin seçimi, hem güvenlik hem de verimlilik açısından hayati öneme sahiptir. Özellikle dalgıç pompa kablo seçimi ve santrifüj pompa kablo hesaplama işlemlerinde yapılan en küçük hata, sistemin verimsiz çalışmasına veya ciddi arızalara neden olabilir. Bu yazımızda, “güce göre kablo kesiti hesaplama” yönteminden başlayarak, seçim cetvelinin nasıl kullanıldığını, dikkat edilmesi gereken teknik kriterleri ve sahada en sık karşılaşılan hataları detaylı şekilde ele alacağız.
Kablo Kesiti Neden Bu Kadar Önemlidir?
Elektrik akımı bir kablodan geçerken dirençle karşılaşır. Bu direnç, kablonun ısınmasına ve enerji kaybına neden olur. Eğer kesit doğru seçilmezse:
- Kablo aşırı ısınarak izolasyon erimesi gibi tehlikeli durumlara yol açabilir.
- Pompa motoru gerektiği kadar enerji alamaz, bu da düşük performansa ve motor arızalarına neden olur.
- Enerji verimliliği ciddi ölçüde düşer.
Özellikle uzun mesafeli kablolamada, örneğin bir dalgıç pompa kuyusu söz konusu olduğunda, bu durum daha da kritik hale gelir.
Güce Göre Kablo Kesiti Nasıl Hesaplanır?
Kablo kesiti hesaplama formülü genel olarak aşağıdaki gibidir:
S = (2 × L × I × ρ) / ΔV
Açılımı:
- S = Gerekli kablo kesiti (mm²)
- L = Kablo uzunluğu (gidiş-geliş mesafesi) (metre)
- I = Akım şiddeti (amper)
- ρ = İletkenin özdirenci (bakır için 0.0175 ohm×mm²/m)
- ΔV = Gerilim düşümüne izin verilen maksimum değer (volt)
Bu formül, özellikle dalgıç pompa kablo hesabı ve santrifüj pompa besleme hattı için büyük önem taşır.
Dalgıç Pompa Kablo Seçimi
Dalgıç pompalar, genellikle kuyuların içine yerleştirilen ve 20-100 metre arasında kablo uzunluğuna ihtiyaç duyan cihazlardır. Bu tür sistemlerde kablo kesiti seçimi, hem pompa motorunun ömrü hem de çekilen akımın kayıpsız iletimi açısından hassastır.
Örnek:
Bir 5.5 kW’lık dalgıç pompa için, 380V trifaze bir sistemde yaklaşık 10-11 A akım çekilir. Kuyu derinliği 50 metre ise ve gidiş-geliş mesafesi 100 metreye ulaşırsa, önerilen kesit genellikle 6 mm² bakır NYY kablo olur. Ancak bu mesafe 100 metreyi geçiyorsa, kablo kesiti 10 mm² veya daha fazlası olarak yeniden değerlendirilmelidir.
Santrifüj Pompa Kablo Hesaplama
Santrifüj pompalar, genellikle bina içi su tesisatlarında, hidrofor sistemlerinde ve endüstriyel tesislerde kullanılır. Bu sistemlerde kablo mesafesi genellikle daha kısadır; fakat kullanılan güç (kW) daha yüksek olabilir.
Örnek:
Bir 15 kW santrifüj pompa için çekilen akım yaklaşık 30 A civarındadır. Eğer pompa ile pano arası mesafe 30 metre civarındaysa, önerilen kablo kesiti 10 mm² veya 16 mm² olabilir. Bu seçimi yaparken gerilim düşümü dikkate alınmalıdır.
Kablo Seçim Cetveli Nasıl Kullanılır?
Kablo seçim cetvelleri, genellikle üretici firmalar veya standartlar tarafından hazırlanır. En çok kullanılan cetvellerden biri TS IEC 60364 standardına göre hazırlanmış olanlardır. Bu cetvellerde; akım şiddeti, kablo tipi, sıcaklık koşulları, döşeme şekli gibi kriterler baz alınır.
Tipik Kablo Seçim Tablosu (Bakır Kablo için):
| Akım (A) | Kablo Kesiti (mm²) | Maksimum Uzunluk (m) |
|---|---|---|
| 10 | 1.5 | 28 |
| 16 | 2.5 | 35 |
| 25 | 4 | 40 |
| 32 | 6 | 45 |
| 40 | 10 | 55 |
| 63 | 16 | 65 |
Bu tablo, 380V trifaze sistem için gerilim düşüm sınırı %3 alınarak hazırlanmıştır.
Hangi Kablo Tipi Kullanılmalı?
Dalgıç Pompa için:
- Flat Submersible Cable (Yassı dalgıç kablosu) önerilir.
- Suya dayanıklı, izolasyonu kalın ve PVC/XLPE kaplamalı olmalıdır.
- TSE ve CE belgeli ürünler tercih edilmelidir.
Santrifüj Pompa için:
- NYY veya NYMHY tipi kablolar tercih edilir.
- Panoya kadar çekilecek olan kablo dış ortamdaysa UV dayanımlı olması gerekir.
Kablo Kesiti Hesaplama Araçları
Online olarak kullanılabilecek birçok kablo kesiti hesaplama programı mevcuttur. Bu araçlar, akım, gerilim, kablo tipi ve uzunluk gibi veriler girildiğinde size en uygun kablo kesitini önerir.
Bazı popüler araçlar:
- Siemens Cable Sizer
- Prysmian Kablo Hesaplayıcı
- ElektrikPort Kablo Hesaplama Aracı
Bu programların yanı sıra, elektrik mühendisleri için hazırlanmış Excel tabloları da yaygın şekilde kullanılır.
En Sık Yapılan Hatalar
- Kablo kesitini sadece motora göre belirlemek (mesafe dikkate alınmaz).
- Kablo tipi seçimine dikkat etmemek.
- Sıcaklık ve döşeme tipi gibi çarpanları hesaba katmamak.
- Kabloyu korumasız şekilde toprak altına döşemek.
- Gerilim düşümünü ihmal etmek.
220V Kablo Seçim Cetveli – Direkt Kalkış
Tablodaki maksimum kablo uzunlukları, %3 voltaj düşümü ve 25 °C sıcaklık esas alınarak hazırlanmıştır.
| Güç (HP) | Güç (kW) | 1.5 mm² | 2.5 mm² | 4 mm² | 6 mm² | 10 mm² | 16 mm² |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 0,50 | 0,37 | 80 | 130 | ||||
| 0,75 | 0,55 | 55 | 90 | 140 | |||
| 1,00 | 0,75 | 40 | 80 | 105 | 160 | ||
| 1,50 | 1,10 | 30 | 50 | 75 | 115 | 190 | |
| 2,00 | 1,50 | 20 | 35 | 60 | 90 | 145 | 235 |
| 3,00 | 2,20 | 30 | 50 | 70 | 120 | 185 |
380V Kablo Seçim Cetveli – Direkt Kalkış
Bu tablo, %3 gerilim düşümü ve 25°C ortam sıcaklığına göre hazırlanmıştır.
| Güç (HP) | Güç (kW) | 1.5 mm² | 2.5 mm² | 4 mm² | 6 mm² | 10 mm² | 16 mm² | 25 mm² | 35 mm² | 50 mm² | 70 mm² | 95 mm² | 120 mm² | 150 mm² |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1,00 | 0,75 | 230 | ||||||||||||
| 1,50 | 1,10 | 180 | 235 | |||||||||||
| 2,00 | 1,50 | 135 | 225 | 360 | ||||||||||
| 3,00 | 2,20 | 190 | 300 | 460 | ||||||||||
| 4,00 | 3,00 | 150 | 240 | 360 | ||||||||||
| 5,50 | 4,00 | 110 | 170 | 260 | 450 | |||||||||
| 7,50 | 5,50 | 80 | 130 | 190 | 340 | 540 | ||||||||
| 10,00 | 7,50 | 60 | 100 | 150 | 250 | 410 | ||||||||
| 12,50 | 9,20 | 50 | 80 | 120 | 205 | 330 | 510 | |||||||
| 15,00 | 11,00 | 60 | 100 | 170 | 280 | 440 | ||||||||
| 17,50 | 13,00 | 90 | 150 | 245 | 385 | |||||||||
| 20,00 | 15,00 | 80 | 130 | 210 | 330 | 460 | 660 | |||||||
| 25,00 | 18,50 | 100 | 170 | 260 | 370 | 530 | ||||||||
| 30,00 | 22,00 | 90 | 140 | 220 | 310 | 440 | ||||||||
| 35,00 | 26,00 | 120 | 190 | 270 | 380 | 540 | ||||||||
| 40,00 | 30,00 | 100 | 170 | 230 | 330 | 460 | ||||||||
| 50,00 | 37,00 | 130 | 190 | 270 | 380 | 520 | ||||||||
| 60,00 | 45,00 | 110 | 160 | 230 | 320 | 440 | 550 | |||||||
| 70,00 | 52,00 | 140 | 200 | 280 | 385 | 480 | ||||||||
| 75,00 | 55,00 | 120 | 170 | 240 | 330 | 410 | 530 | |||||||
| 80,00 | 59,00 | 115 | 160 | 230 | 310 | 390 | 500 | |||||||
| 90,00 | 66,00 | 110 | 150 | 220 | 290 | 370 | 470 | |||||||
| 100,00 | 75,00 | 96 | 140 | 190 | 270 | 330 | 425 | |||||||
| … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … |
Sonuç: En Doğru Kablo Seçimi İçin Nelere Dikkat Etmeliyiz?
- Motor gücünü ve çalışma voltajını net olarak belirleyin.
- Mesafeyi (gidiş-geliş) doğru ölçün.
- Akım değerini hesaplayın veya katalogdan alın.
- Gerilim düşüm sınırını belirleyin.
- Uygun kablo tipini seçin (ortam koşullarına göre).
- Kablo seçim cetvelinden veya hesaplama programlarından destek alın.
- Gerekiyorsa bir elektrik mühendisine danışın.
Kablo kesiti hesaplama aracı için tıklayınız.
